Διδακτική των Επιστημών μέσω Σύγχρονων Τεχνολογιών

Στην Καβάλα και συγκεκριμένα στο ΔΠΘ θα λάβει χώρα το 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα τη διδακτική των επιστημών μέσω σύγχρονων τεχνολογιών από 4 έως 6 Απριλίου 2025. Ο σκοπός του συνεδρίου είναι η ανάλυση θεμάτων που αφορούν τη διδασκαλία και την εκπαίδευση στις θετικές επιστήμες, καθώς και η παρουσίαση καινοτόμων προσεγγίσεων που ενσωματώνουν τις νέες τεχνολογίες.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα θα συζητηθεί την Παρασκευή 4 Απριλίου 2025 και αφορά τις θετικές επιστήμες καθώς και τις εφαρμογές τους: «Από τον σχολικό σεισμογράφο στις καταγραφές σεισμών σε πραγματικό χρόνο». Ομιλητές στην εκδήλωση θα είναι οι εξής:

• Συμεών Σαχινίδης: Φυσικός στο 1ο ΕΠΑΛ Δράμας, Πυρηνικός Φυσικός και τέως ερευνητής στην Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης.
• Θεόδωρος Κούτλης: Γεωλόγος.
• Σωτηρία Κυριακίδου: Πτυχιούχος Κοινωνικής Πολιτικής.

Αναλυτική Παρουσίαση του Συμεών Σαχινίδη

Η μελέτη των σεισμών μέσω της σεισμολογίας συνιστά ένα από τα πιο κρίσιμα πεδία των θετικών επιστημών, καθώς συνδυάζει τη φυσική, τα μαθηματικά και τη γεωλογία. Η πρόοδος στις εκπαιδευτικές μεθόδους και τις τεχνολογικές υποδομές έχει καταστήσει δυνατή την κατανόηση των σεισμικών φαινομένων από το σχολικό περιβάλλον μέχρι την ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Η μεταφορά από τον σχολικό σεισμογράφο στα επαγγελματικά συστήματα παρακολούθησης έχει διευκολύνει τη συλλογή δεδομένων σεισμών σε πραγματικό χρόνο, γεγονός που βελτιώνει την κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας και συμβάλλει στην πρόληψη.

Τα σύγχρονα δίκτυα σεισμογράφων προσφέρουν αναγκαίες πληροφορίες για την ταυτοποίηση των σεισμικών εστιών και την ενημέρωση του κοινού. Στόχος της συγκεκριμένης μελέτης είναι η καταγραφή όλων των σεισμών στην Ελλάδα και στις γειτονικές χώρες, με ιδιαίτερη έμφαση στη Δράμα και το Άγιο Όρος. Όλα τα στοιχεία που καταγράφονται αποθηκεύονται σε μια βάση δεδομένων στο σχολείο και κοινοποιούνται στο παγκόσμιο δίκτυο σεισμικών δεδομένων, IRIS, καθιστώντας τα διαθέσιμα για περαιτέρω έρευνα. Με τη χρήση στατιστικών σεισμικών δεδομένων, υπάρχει η δυνατότητα πρόβλεψης της αυξημένης πιθανότητας εκδήλωσης ενός μεγάλου σεισμού σε μια περιοχή, αν και δεν είναι εφικτό να προσδιοριστούν με ακρίβεια το μέγεθος, ο χρόνος και το επίκεντρο του σεισμού.

Ένα σημαντικό ποσοστό των δεδομένων προέρχεται από τις καταγραφές μας των τελευταίων ετών, ενώ τα υπόλοιπα στατιστικά δεδομένα αντλούνται από πηγές που σχετίζονται με το ΑΠΘ. Μία χρήσιμη κατεύθυνση είναι η πρόγνωση σεισμών, η οποία θα διερευνηθεί λεπτομερώς στην παρουσίαση.

Πρόγνωση Σεισμών: Η Επιστημονική Προσέγγιση

Η πρόγνωση των σεισμών υπήρξε διαχρονικά στόχος της ανθρώπινης προσπάθειας για την εξάλειψη του παράγοντα του “ξαφνικού”. Η πρόγνωση περιλαμβάνει την εκτίμηση του μεγέθους, του χρόνου γένεσης και του τόπου των σεισμών προτού αυτοί εκδηλωθούν. Αυτοί οι τρεις παράγοντες θα πρέπει να συνοδεύονται από αυστηρές επιστημονικές μεθόδους για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη αξιόπιστης πρόγνωσης, η οποία αν έχει επιτυχία, θα οδηγήσει τα κράτη να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα προστασίας και να εφαρμόσουν υπάρχοντα σχέδια έκτακτης ανάγκης.

Μία από τις επιστημονικές μεθόδους που εξετάζεται είναι η ανάλυση των ηλεκτρομαγνητικών σημάτων και οι μετρήσεις αερίων ραδονίου. Η μελέτη αυτών των παραμέτρων μπορεί να ενδείξει αυξημένη σεισμική δραστηριότητα. Ερευνητές έχουν καταγράψει ότι ραδόνιο ελευθερώνεται από το έδαφος τρεις έως εννέα εβδομάδες πριν από σεισμικές δονήσεις, με πιθανότητες πάνω από 50% για την εκδήλωση σεισμού.

Η απελευθέρωση ραδονίου έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως πριν από σεισμικές και ηφαιστειακές δραστηριότητες, αποτελώντας δείκτη ενεργοποίησης ρηγμάτων. Στην ανίχνευση έχουν αναπτυχθεί διάφορες μεθοδολογίες και τα προτεινόμενα μοντέλα παρέχουν πληροφορίες για το χρόνο εκδήλωσης, την απόσταση του επικέντρου και το μέγεθος του αναμενόμενου σεισμού.

Σεισμικές Καταγραφές: Ειδικά για την Δράμα και το Άγιο Όρος

Η Δράμα παρουσίασε μέτριο επίπεδο σεισμικής δραστηριότητας, με τουλάχιστον 4 σεισμούς μεγέθους 6 κατά την περίοδο από το 1900. Ο τελευταίος σημαντικός σεισμός συνέβη το 1829 και είχε μέγεθος 7 Ρίχτερ, με περίοδο επανάληψης τέτοιου μεγέθους να είναι περίπου 1.000 χρόνια.

Αναφορικά με το Άγιο Όρος, από το 1900 έχουν καταγραφεί 56 σεισμοί με μέγεθος έως 7.2 Ρίχτερ, εκ των οποίων οι 3 ήταν 7 βαθμών και άνω. Η συχνότητα αυτών των σεισμών υποδηλώνει ότι μεγαλύτεροι σεισμοί συμβαίνουν σπάνια, πιθανώς κάθε 20 έως 25 χρόνια.

Η κατανόηση της σεισμικής δραστηριότητας στις εν λόγω περιοχές είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης και ετοιμότητας για την αντιμετώπιση σεισμικών φαινομένων.

Η σεισμολογία αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα εφαρμογής των φυσικών επιστημών στη διευθέτηση πραγματικών προβλημάτων. Οι επιστήμονες μπορούν να αναλύσουν τα δεδομένα που συλλέγονται από σεισμογράφους, για να ενισχύσουν την κατανόησή τους σχετικά με τη σεισμική δραστηριότητα και να αναπτύξουν καλύτερα μέτρα προστασίας από φυσικές καταστροφές. Η συνεργασία μεταξύ του 1 ΕΠΑΛ Δράμας και του Τμήματος Σεισμολογίας του ΑΠΘ είναι καθοριστική για την έρευνα και την εκπαίδευση στους τομείς αυτούς.

* Φωτογραφία: Ο καθηγητής, Συμεών Σαχινίδης